Voor het eerst heb ik een Iftar meegemaakt. Ik wist niet zo goed wat het was, maar het woord was vaker te horen in de afgelopen maand. Iftar is een gezamenlijke maaltijd tijdens de vastenmaand ramadan. Tussen zonsopgang en zonsondergang eten moslims niet, maar zodra de zon ondergaat begint de iftar. Deze iftar was georganiseerd in de buurt in Zwolle waar ik woon.
Het is een buurt met mensen uit allerlei landen en culturen, die elkaar normaal gesproken weinig ontmoeten. Deze maaltijd was een mooi moment om daar eens verandering in te brengen. Er zaten moslims in de zaal, maar ook vele anderen. Het verschil was te zien aan de hoeveelheid eten die mensen konden verstouwen.
De zon ging pas na half negen onder, het was een erg lange dag geweest voor de vastende mensen. Zij waren in staat om een paar grote borden leeg te eten. Voor mij en voor andere buurtbewoners was het vooral een smakelijke belevenis: zachte dadels, kruidige linzensoep, zoete baklava.
Ik had bewondering voor de vastende mensen. Hoe houden ze het vol, een hele dag, ook met kleine kinderen? Ik weet niet of ik het zou kunnen. En waarom zou je het willen? Er wordt vaak negatief gesproken over moslims en hun gebruiken. Vasten en andere regels worden gezien als nare verplichtingen, uitingen van onvrijheid. Mensen zitten vast in systeem van onderdrukking en achterhaalde tradities.
Als je het positiever wilt zien, is vasten een uiting van toewijding en geloof. Ramadan is een maand om daar extra bij stil te staan. Nog een ander aspect is identiteit. Mensen uit andere culturen voelen zich ontworteld en hechten daardoor extra aan gebruiken van het land waar ze vandaan komen.
Ik kwam in gesprek met een vrouw die de tijd van vasten bovenal beleeft als een tijd van vreugde en verbondenheid. Elke dag zoeken mensen elkaar op om samen te koken en om na zonsondergang gezamenlijk te eten. Voor haar is het een feest om ieder jaar zo’n periode mee te maken. Natuurlijk is het niet elke dag gemakkelijk, maar ze vindt het zeker de moeite waard.
Nederlandse vrijzinnigen hebben geen ramadan en iftar, of iets wat er op lijkt. Het meest opvallende bij ons is dat we regelmatig op zondagochtend samenkomen in een gebouw. Voor buitenstaanders kan dat al vreemd genoeg zijn. Weliswaar is het op de Veluwe geen ongewoon beeld, maar ook hier zullen velen zich afvragen: waarom doen ze dat? Waarom zou iemand het willen? Is het een soort verplichting, of een achterhaalde traditie?
Eerlijk gezegd heb ik er niet altijd een eenduidig antwoord op. De ene keer ben ik er vol overtuiging, een andere keer met wat meer verlegenheid. Een nare verplichting is het gelukkig niet. Ik geloof dat de zondagochtend een goed moment voor bezinning is, om even opgetild worden uit je normale leven. Bovendien is het een moment van ontmoeting. We doen het op onze eigen manier, met koffie, thee en een koekje. Onlangs kregen we in Heerde broodjes en heerlijke soep! We hoeven er niet mee te wachten tot de zon onder is.
Ik heb respect voor de moslims en schuif graag nog eens bij ze aan. Maar alles overziend denk ik: onze eigen manieren zijn zo gek nog niet.
Jasper van der Horst