Jasper van der Horst –
Wat zou ik graag willen onthouden wat het onthouden waard is. Herkent u dat? Iedere dag hoor ik wel een treffende opmerking of lees ik een zinnige zin. Ik denk op zo’n moment dat ik die wel zal onthouden. Het maakt zodanig veel indruk dat ik me niet kan voorstellen dat ik dit zal vergeten. Helaas vergis ik me daarin. De meeste wijsheden die ik ooit heb gehoord of gelezen ben ik vergeten. Ik ben geen robot en ik heb geen oneindige geheugenkaart.
Soms schrijf ik een uitspraak op. Onlangs kwam ik een citaat tegen dat ik een jaar geleden heb opgeschreven. André Zegveld, priester en geestelijk verzorger was te gast in het Tv-programma De Verwondering. Hij zei toen: “In elke levensfase moet je je geloof en je menszijn uitvinden.” Dat was kennelijk een uitspraak die ik per se niet wilde vergeten, daarom heb ik ‘m opgeschreven.
Wat trof me toen in dit citaat? Ik denk dat het maken heeft met mijn werk en de mensen die ik ontmoet. Wat hij in dat ene zinnetje zegt kom ik vaak tegen. Ik tref veel mensen die al een heel aantal levensfasen doorlopen. Ik weet niet hoeveel, dat zal er van afhangen hoe je telt. Volgens ontwikkelingspsycholoog Erik Erikson heeft een mens acht ontwikkelingsfasen. Anderen houden een andere indeling aan. Hoe dat ook precies zit, de meeste mensen ervaren wel dat ze bij het ouder worden nieuwe fases betreden.
Ook de ervaring dat er in elke fase iets is om ‘uit te vinden’ kom ik vaak tegen. Als zeventigjarige ben je een ander mens dan toen je zeventien was. Je moet je mens-zijn voor een deel opnieuw uitvinden. Dat kan heel duidelijk worden als toenemende leeftijd gepaard gaat met afnemende gezondheid, dan is er werk aan de winkel.
En geldt dat ook voor geloof? Volgens André Zegveld wel. Ook geloof moet je in elke fase weer uitvinden, zegt hij. Ik weet niet of het een zaak is van ‘moeten’, misschien is het vooral dat het zo gaat. Een nieuwe fase in het leven kan een andere kijk op het leven meebrengen, letterlijk een andere levensbeschouwing. Geloof kan in elke fase iets anders betekenen.
Het kan heel aantrekkelijk zijn, om levenslang houvast te hebben in rotsvast geloof. Sommige wijsheden gaan je leven lang mee. Het kan heel goed zijn om terug te grijpen op antwoorden die je in een eerdere levensfase hebben geholpen. Aan de andere kant vermoed ik dat het juist de bedoeling is dat geloof niet stolt en dat we wijsheden vergeten.
Het is op z’n minst een reden om elkaar geregeld op te zoeken voor een vrijzinnige viering of een goed gesprek. Als het zo is dat elke levensfase eigen vragen met zich meebrengt, dan kun je die toch niet afdoen met oude dooddoeners?
Mensen zijn geen robots met een onfeilbare geheugenkaart, al zou me dat soms wel handig lijken. Mensen zijn uitvinders! (En die gedachte wil ik in het komende jaar graag onthouden.)